Tranh thủy mặc đã có từ cổ chí kim và phát triển nở rộ vào thời phong kiến ở Trung Quốc.

Được mệnh danh là Quốc họa của Trung Hoa.

Thủy là nước, mặc là mực.

Tranh thủy mặc là loại tranh được vẽ bằng mực nước - mực tàu lên giấy, thường là giấy xuyến chỉ, hoặc lụa.

Mực được mài ra, pha với nước, rồi dùng bút lông vẽ trên giấy hoặc lụa nên về sắc thái chỉ có hai màu trắng đen.

Tranh thủy mặc là loại hình phát triển cùng với nghệ thuật thư pháp Trung Hoa.

Các chủ đề chính trong tranh thường là cây cối, hoa, phong cảnh, chim thú, người... và thường kèm theo thơ chữ Hán.

Loại hình này bắt đầu xuất hiện vào thời Đường (618-907) và phát triển mạnh mẽ tới đỉnh cao dưới triều nhà Tống (960-1279) tại Trung Quốc.

Tranh thủy mặc mang theo một tâm trạng buồn bã suy tư hay sâu lắng khi suy ngẫm về cuộc đời.

Ngòi mực của họa gia thủy mặc lột tả chân thực tới cùng hệ thống tư tưởng, lối sống, quan điểm nhân sinh quan và lột tả tinh tế được cả suy nghĩ của con người trước tạo hóa.

Bởi thế mà khi ngắm một bức thủy mặc, ta không chỉ dừng lại ở mức ngắm nghía một mảnh sơn thủy yêu kiều.

Mà xa hơn, đó là thưởng thức một tuyệt phẩm của tâm hồn, đại diện cho tư tưởng của cả thời đại

Sức truyền cảm mạnh mẽ này đã khẳng định một phong cách nghệ thuật độc đáo, đậm đà chất phương Đông của hội họa cổ truyền Trung Hoa.

Phong cách nghệ thuật này xuất phát từ ý niệm triết học phương Đông.

Lấy hư vô làm gốc để điều phối hài hòa cái hư, cái thực, ứng với vạn biến để diễn tả cái thần thái của vạn vật vào trong tranh.

Những đường nét uyển chuyển mềm mại, bay bướm, đậm nhạt theo cảm xúc và ý tưởng cấu trúc nội dung của tác phẩm đã tạo nên bức tranh sống động phóng khoáng, khó có loại tranh nào sánh được.

Đó chính là đặc trưng, sắc thái riêng của tranh thủy mặc.

Tranh thủy mặc tồn tại với bề dày lịch sử, trải qua nhiều triều đại phong kiến.

Tuy có những giai đoạn thăng trầm nhưng phải nói loại tranh thủy mặc đã có một mạch đập xuyên suốt lịch sử tồn tại chưa hề gián đoạn kể từ Hán - Tuỳ - Đường - Tống - Nguyên - Minh - Thanh.

Vẫn tiếp tục kế thừa và phát huy cao độ, cho nên tranh thủy mặc là một loại hình hội hoạ dân tộc nằm trong hệ thống tranh quốc họa được hun đúc từ truyền thống văn hoá, tư tưởng phương Đông đặc sắc.

Bài viết Nghệ thuật vẽ tranh thủy mặc được tổng hợp bởi giáo viên trung tâm tiếng Nhật SGV.