Củ dền là một loại rau củ quen thuộc, thường được sử dụng trong nấu ăn, làm nước ép hoặc chế biến thành các món ăn bổ dưỡng nhờ màu sắc đặc trưng và giá trị dinh dưỡng cao. Tuy nhiên, một câu hỏi thú vị thường được đặt ra là: “Củ dền là thân củ hay rễ củ?” Việc phân biệt đúng bản chất của loại củ này không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về thực vật học mà còn hỗ trợ trong học tập, nghiên cứu và ứng dụng nông nghiệp.
Trước hết, cần hiểu khái niệm về thân củ và rễ củ. Thân củ là phần thân của cây bị biến đổi, phình to để tích trữ chất dinh dưỡng, thường mọc ngang mặt đất hoặc dưới đất. Một số ví dụ điển hình về thân củ là khoai tây và gừng. Trong khi đó, rễ củ là phần rễ chính của cây phát triển to ra để dự trữ chất dinh dưỡng, mọc thẳng xuống đất và giữ chức năng hút nước. Cà rốt, củ cải và khoai lang là những ví dụ điển hình cho rễ củ.
Xét về cấu trúc và đặc điểm phát triển, củ dền là một loại rễ củ. Tên khoa học của nó là Beta vulgaris, thuộc họ Dền (Amaranthaceae), và phần được chúng ta sử dụng để ăn chính là rễ chính phình to của cây. Cấu tạo của củ dền bao gồm nhiều lớp mô rễ phát triển dày đặc, bên trong chứa nhiều đường, chất xơ và các sắc tố anthocyanin mang lại màu đỏ tím đặc trưng.
Một dấu hiệu dễ nhận biết củ dền là rễ củ chính là vị trí mọc của nó. Củ dền phát triển từ rễ cái, nằm dưới mặt đất và có hình tròn hoặc thuôn dài. Lá mọc trực tiếp từ phần gốc trên cùng của củ, tương tự như cách lá mọc từ rễ của củ cải đỏ hay cà rốt. Đây là đặc điểm thường thấy ở các loại rễ củ, chứ không phải thân củ. Ngoài ra, khi cắt ngang củ dền, ta có thể thấy những vòng tròn đồng tâm, thể hiện các lớp mô rễ được hình thành đều đặn – một đặc điểm điển hình của cấu trúc rễ.
Khác với thân củ như khoai tây, vốn có các mắt mầm (chồi nách) mọc được thành cây mới, củ dền không có mắt mầm kiểu đó. Thay vào đó, cây củ dền mới được trồng bằng hạt, chứ không phải bằng những phần mầm trên củ như nhiều loại thân củ khác.